Yönetmelikler
Finansal teknolojiler ya da daha yaygın olarak bilinen adıyla FinTech'ler, hem kripto paraların günlük hayatımızdaki rolüne olan ilginin artmasını hem de bu konudaki yasal düzenlemelere olan ilginin artmasını beraberinde getirmiştir. Kripto para birimleri ve piyasada devlet tarafından yapılan hukuki ve ekonomik düzenlemelerin yanı sıra diğer tüm düzenlemeler, amacına ve uygulandığı piyasaya bağlı olarak farklı türde düzenlemelerdir. Bunlara örnek olarak doğal tekellerin düzenlenmesi ve finansal piyasaların devlet tarafından düzenlenmesi verilebilir.
Bu durumda düzenlemeler üç türe ayrılmaktadır: Piyasaya, yönteme ve amaca bağlı olarak "ekonomik düzenleme", "sosyal düzenleme" ve "idari düzenleme". Bunlar mali düzenlemelerdir. Son yıllarda kripto paralara ilişkin düzenlemeler ve ABD, Çin ve Avrupa ülkelerinde kripto para kullanımının yaygınlaşması ile birlikte finansal düzenlemeler konusunda çeşitli görüşler ortaya çıkmıştır.
Finansal regülasyon, düzenleyici otoritenin sosyal amaç fonksiyonunu maksimize etmek amacıyla finansal kurumların karar ve davranışlarına getirdiği kural ve kısıtlamalar olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik sektördeki diğer düzenlemelerden farklı olarak finansal regülasyon, finansal piyasalarda faaliyet gösteren kurumların güvenliğini, bütünlüğünü ve şeffaflığını korumak amacıyla finansal kurumların davranışlarını izleme, disipline etme veya koordine etme çabalarından oluşur.
Kripto Para Düzenlemeleri
Ülkelerin kripto para teknolojisini anlaması, içselleştirmesi ve kapsayıcı bir şekilde yaklaşması ekosistemin gelişimi için önemlidir. Düzenleyici kurumlar küresel sistemde çok fazla ağırlığa sahiptir ve insanların yatırım tercihleri üzerinde doğrudan kontrol sahibi olabilirler.
Ocak 2024'te onaylanarak trade yapıyor başlayan spot Bitcoin borsa-ticarettrade yaptı fonlarının 5 milyar dolar ile 15 milyar dolar arasında değişen beklentileri aşması, kripto paralara yönelik talebin giderek arttığına işaret ediyor. Bu alandaki kontrolsüz işlem olanakları nedeniyle birçok ülke kripto para birimlerini denetlemek ve düzenlemek için yeni yasalar hazırlamaya başladı. 2025'e dair projeksiyonların da yer aldığı raporda spot Bitcoin yatırım fonlarının altın ETF'leri gibi hareket edeceği ve talebin yıllar içinde daha da güçlenerek büyüyeceği öngörüldü. Farklı hükümetler tarafından düzenlemeler getirilmeye başlandı.
ABD ve Avrupa üzerindeki etkisi
Finansal piyasalara artan ilgi ve yüksek enflasyon nedeniyle yatırımcıların kripto paralara yönelmesiyle ABD ve Avrupa yatırımcı sayısında ilk sırayı aldı.
Hem kripto para hem de finans piyasaları üzerinde belirli bir güce sahip olan Amerika Birleşik Devletleri, dünyada en çok kripto para madenciliği ve merkezi olmayan finans (DeFi) şirketine ev sahipliği yapan ülke konumunda. Nitekim Crypto Head tarafından "dünyanın kriptoya en hazır ülkesi" olarak görülen ABD, regülasyon açısından da en çok takip edilen ülke konumunda. Düzenlemelerin işlevlerinden daha önemlisi yöntemleri ve nasıl uygulandıklarıdır. Devletin düzenleyici politikalarını uygulamak üzere kurulan "Bağımsız Düzenleyici Kurumlar (IRO'lar) veya Bağımsız İdari Otoriteler" ilk olarak ABD'de ortaya çıkmıştır. ABD hükümeti kripto para birimlerini inovasyonu teşvik edici ve finansal yenilik sağlayıcı olarak görürken, diğerleri kripto para birimlerinin finansal istikrarsızlığa ve dolandırıcılık faaliyetlerinin artmasına yol açabileceğinden endişe duymaktadır.
SEC (Securities and Exchange Commission), CFTC (Commodity Futures trade yapıyor Commission), FinCEN (Financial Crimes Enforcement Network) ABD'de kripto para düzenlemelerinde öncelikli olarak yer alıyor. Bu kurumlar kripto para işlemlerini düzenleyerek yatırımcıları korumayı, finansal istikrarı sağlamayı ve suçları önlemeyi amaçlıyor.
Başta Çin olmak üzere Asya ülkelerinin kripto paralara karşı soğuk tutumu, ABD ve Avrupa'nın sektör üzerindeki ağırlığını artırdı. SEC gibi düzenleyici kurumların yanı sıra ABD Merkez Bankası FED'in kararları da kripto paraların seyrini etkilemeye devam ediyor. Kripto paralar üzerinde zaman zaman düzenleyici kurumlar tarafından yapılan baskılar sektörü baskı altına alırken, halkın kripto paralar üzerindeki yüksek benimseme oranı uzun vadede iyimser beklentilere ve devletin ılımlı yaklaşımına işaret ediyor.
Birçok kripto para borsasına lisans veren Avrupa Birliği ülkeleri arasında yer alan Hollanda, Fransa ve Slovenya kripto paralara olumlu yaklaşımlarıyla bilinirken, AB kripto para piyasasına yönelik düzenleme ve düzenleyici çerçeve konusunda adım atmayı tercih ediyor. Kara para aklama ve terörizmin finansmanı için kullanıldığı iddia edilen kripto paralarla ilgili endişeleri gidermek için sektörü kontrol altına alma isteği var.
Bu nedenle nispeten sert ve katı bir tutuma sahip olan AB, kripto paralara karşı ortada duran ve daha çok yasal düzenlemelere odaklanan bir yaklaşım benimsiyor.
Rusya'nın Düzenleyici Tutumu
Rusya 1 Eylül'de deneysel olarak uluslararası ödemelerde kripto para kullanmaya başladı, ancak Rusya'da kripto para birimlerinin düzenlenmesi hükümet yetkilileri, Merkez Bankası ve diğer düzenleyici kurumlar arasında sürekli bir çekişme konusu
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, kripto para birimlerinin ulusal para birimi olarak tanınmasını önerdi. Ancak Merkez Bankası yetkilileri ve diğer hükümet yetkilileri kripto para birimlerine karşı daha sert bir duruş sergiliyor. Rus rublesi cinsinden bitcoin trade yapıyor , işgalin başladığı Perşembe günü keskin bir şekilde hızlandı.
Günlük hacimler bir önceki güne göre yüzde 259 artarak 1,3 milyar rubleye (13,1 milyon dolar) yükseldi, ancak Rusya'daki kripto para birimleri ile ilgili düzenlemeler hala belirsiz.
Çin'in Düzenlemeler Konusundaki Tutumu
Ülke, kripto para birimlerinin finansal istikrara zarar verebileceği endişesiyle birçok kez düzenlemeler ve yasaklar getirmiştir.
Özellikle 2017 yılında Çin Merkez Bankası kripto para trade yapıyor ve ICO'ları yasakladı. Bu hamle, ülkedeki kripto para borsalarını kapatmayı ve yatırımcıların kripto paralarını satmalarını engellemeyi amaçlıyordu.
Çin'in kripto para birimlerine yönelik tutumu, ülkenin merkezi mali düzenleme ve kontrolü sürdürme arzusuyla ilişkilidir. Ülke, kripto para birimlerinin finansal istikrara zarar verebileceğini düşünmekte ve bu nedenle bu varlıkları sıkı bir şekilde düzenlemektedir. Bu nedenle, Çin'de kripto para birimlerinin trade yapıyor ve kullanılması ciddi kısıtlamalara tabidir.
İran'ın Yönetmelikleri
2018 yılında İran'ın kripto varlıkları yasaklamasının ardından El Salvador geçtiğimiz günlerde Bitcoin'i yasal olarak tanımak için adımatan ilk ülke oldu. Bugün İran'ın başkenti Tahran'da, İran Merkez Bankası'nın raporları ve kripto para birimlerine yönelik arz ve talebin ele alındığı kripto para birimleri ve kripto madenciliği konulu bir toplantı düzenlendi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani kurulda yaptığı açıklamada "Kripto para faaliyetlerinin yasallaştırılması için, halkın bu alandaki tasarruf ve varlıklarının korunması amacıyla ilgili bakanlıklar tarafından bir an önce harekete geçilmesi gerektiğini" ifade etti.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, kripto para birimlerinin faaliyetlerine ilişkin bir strateji geliştirilmesi gerektiğini ve İran'ın makro ekonomisinde kripto para birimleri için gerekli tüm koşulların sağlanması gerektiğini söyledi
Toplantıdan çıkan en önemli nokta; İran Merkez Bankası'nın ülke çıkarlarını gözeten raporları da dahil olmak üzere kripto para faaliyetlerini destekler nitelikte olması. İran, kripto para birimlerine sıcak bakan ülkelerin başında geliyor. Bunun öncelikli sebebi; diğer ülkelerin uğradığı ambargo olarak görülüyor. Ayrıca İran para birimi olan Riyal'in değerinin düşük olması da bir diğer etken.
İran, dünyanın en iyi bitcoin madenciliği yapan ülkeleri arasında yer alıyor.
Sonuç
Finansal teknolojilerin hızlı ve dinamik doğası, son yıllarda kripto varlıkların değerinde yaşanan ani değişimlerle birleşince, bu alandaki yasal düzenlemelerdeki gelişmeleri de en az bu teknolojilerdeki gelişmeler kadar ilgi çekici kılıyor.
Finansal teknolojilerin düzenlenmesi konusunda her ülkenin farklı bir yaklaşım sergilemesi, izle-gör stratejisinden sürece doğrudan müdahil olmaya kadar geniş bir düzlemde farklı yaklaşımların yaşanmasına olanak sağlıyor. Aynı şekilde kripto varlıkların geleceğinin de yasal düzenlemelere tabi olması ve günümüz koşullarında sanal para olarak kullanılması bekleniyor. Bu nedenle, düzenlemenin içeriği kadar düzenleme yöntemi, zamanlaması ve kullanılan araçlar da detaylı bir inceleme gerektirmektedir.
