Giriş
2020 yılında COVID-19 salgını nedeniyle dünya genelinde uygulanan pandemi tedbirleri ve kısıtlamaları, tedarik zincirinde ciddi aksamalara yol açarak tedarik kısıtlamalarına neden oldu. Bu durum küresel çip krizinin en önemli nedenlerinden biri olmuştur.
Çip krizini etkileyen bir diğer önemli faktör de bu dönemde yüksek teknoloji ürünlerine olan talebin hızla artması oldu. Pandemi sürecinde bilgisayar, tablet, akıllı telefon ve diğer teknolojik ürünlere olan talep olağanüstü seviyelere ulaşmış, ancak sınırlı üretim kapasitesine sahip şirketler bu talebi karşılayamaz hale gelmiştir.
Ayrıca ABD ile Çin arasındaki trade savaşı ve uygulanan ekonomik yaptırımlar da çip krizini derinleştirdi. Özellikle Huawei gibi büyük Çinli teknoloji şirketlerine uygulanan kısıtlamalar, bu şirketlerin ABD menşeli teknolojilere erişimini sınırladı ve Çin'deki üretimi baskıladı. Bu da küresel çip krizinin daha da tırmanmasına yol açtı. Krizin etkisinin en önemli nedenlerinden biri, Çin'in küresel ölçekte düşük ve orta segment çip üretiminde büyük bir paya sahip olmasıdır.
Çip krizine neden olan ana faktörler:
- 2020'de COVID-19 pandemisi ve tedarik zinciri aksaklıkları
- Teknolojik ürünlere yönelik artan talep ve sınırlı üretim kapasitesi
- ABD ve Çin arasındaki Trade savaşları ve ekonomik yaptırımlar
Donald Trump'ın Yeniden Seçilmesi Yeni Bir Çip Krizine Neden Olacak mı?
Donald Trump'ın bir önceki başkanlık döneminde (2017-2021) Çin'e uyguladığı yüksek gümrük vergileri ve yaptırımları yeniden yürürlüğe koymak istemesi, Çin'in çip üretim kapasitesini sınırlayabilecek en önemli faktörlerden biri olarak öne çıkıyor. Özellikle Çin'in en büyük çip üreticilerinden biri olan SMIC'in ABD menşeli teknolojilere erişiminin kısıtlanması bekleniyor.
Ayrıca son yıllarda artan jeopolitik risklerden biri olan Tayvan krizi, küresel çip arzına yönelik ana tehditlerden biri haline gelebilir. Trump'ın Çin üzerindeki baskıyı artırmak amacıyla Tayvan krizini derinleştirmesi, olası bir çip krizini tetikleyebilecek unsurlar arasında yer alıyor. Tayvan'ın küresel çip üretimindeki %60'lık payı bu durumun en büyük kanıtlarından biri. Dolayısıyla Tayvan'da yaşanacak olası bir kriz küresel çip arzında ciddi aksaklıklara yol açabilir.
Öte yandan Trump'ın yeni başkanlığı döneminde uygulamayı planladığı yerli üretim politikaları, orta ve uzun vadede ABD'nin çip üretiminde yavaşlamaya neden olabilir. Bunun temel nedeni ise ABD'nin mevcut çip üretim kapasitesinin büyük ölçüde Çin'e bağımlı olması.
Genel Değerlendirme ve Beklentiler
Sonuç olarak, küresel çip krizinin temel nedenleri arasında COVID-19 salgınının neden olduğu tedarik zinciri aksaklıkları, yüksek teknoloji ürünlerine yönelik artan talep ve ABD-Çin trade savaşı yer alıyor.
Donald Trump'ın yeniden başkan seçilmesi, Çin'e karşı yaptırımların yeniden uygulanması, Tayvan krizinin derinleşmesi ve ABD'nin yerli üretime yönelmesi gibi faktörler çip arzında yeni bir kriz yaratma potansiyeline sahiptir. Özellikle Çin ve Tayvan'ın küresel çip üretimindeki kritik rolü göz önüne alındığında, bu tür politikaların arz kesintilerine ve piyasa dengesizliklerine yol açması muhtemeldir.
